ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ : ଚନ୍ଦ୍ରର ଦକ୍ଷିଣ ମେରୁ ବିଷୟରେ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ତଥ୍ୟ ପ୍ରଦାନ କରିଛି ଭାରତର ଚନ୍ଦ୍ରଯାନ-୩ । ଏହାର ପୃଷ୍ଠ ନିକଟରେ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟଜନକ ଭାବେ ଗତିଶୀଳ ଓ ବୈଦ୍ୟୁତିକ ରୂପେ ସକ୍ରିୟ ପରିବେଶ ବିଷୟରେ ଏହା ପ୍ରଥମ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ତଥ୍ୟ । ୨୦୨୩, ଅଗଷ୍ଟ ୨୩ରୁ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୩ ମଧ୍ୟରେ ବିକ୍ରମ ଲ୍ୟାଣ୍ଡର୍ ସଂଗ୍ରହ କରିଥିବା ତଥ୍ୟର ବିଶ୍ଳେଷଣରୁ ଚନ୍ଦ୍ରର ଦକ୍ଷିଣ ମେରୁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ଲାଜ୍ମା ସ୍ଥିତିର ପ୍ରଥମ ଇନ୍-ସିଟୁ ମାପ ସାମ୍ନାକୁ ଆସିଛି । ଏହି ତଥ୍ୟ ଚନ୍ଦ୍ର ବିଜ୍ଞାନରେ ଏକ ନୂଆ ମାଇଲଖୁଣ୍ଟ ହୋଇଛି ।
ପଦାର୍ଥର ୪ର୍ଥ ଅବସ୍ଥା କୁହାଯାଉଥିବା ପ୍ଲାଜ୍ମା ଚାର୍ଜ କଣିକା, ଆୟନ ଓ ମୁକ୍ତ ଇଲେକ୍ଟ୍ରନ୍ର ମିଶ୍ରଣ, ଯାହା ବୈଦ୍ୟୁତିକ ରୂପେ ପରିଚାଳିତ ହୋଇପାରେ ଏବଂ ବିଦ୍ୟୁତ୍-ଚୁମ୍ବକୀୟ କ୍ଷେତ୍ର ପ୍ରତି ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ଦେଇପାରେ । ଚନ୍ଦ୍ରରେ ଏହି ପ୍ଲାଜ୍ମା ପରିବେଶ ମୁଖ୍ୟତଃ ସୌର ପବନ ଦ୍ୱାରା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ, ଯାହା ସୂର୍ଯ୍ୟରୁ ନିରନ୍ତର ନିର୍ଗତ ଉଚ୍ଚ-ଶକ୍ତିସମ୍ପନ୍ନ ଚାର୍ଜ କଣିକା ଏବଂ ଫଟୋଇଲେକ୍ଟ୍ରିକ୍ ପ୍ରଭାବ, ଯେଉଁଥିରେ ସୂର୍ଯ୍ୟାଲୋକ ଚନ୍ଦ୍ର ପୃଷ୍ଠ ପରମାଣୁରୁ ଇଲେକ୍ଟ୍ରୋନ୍କୁ ଅଲଗା କରେ । ଏ ସମସ୍ତ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଦୁର୍ବଳ କିନ୍ତୁ ପରିବର୍ତ୍ତନଶୀଳ ଚନ୍ଦ୍ର ଆୟନୋସ୍ପିୟର ସୃଷ୍ଟି କରେ, ଯାହା ପରିବର୍ତ୍ତିତ ବିଦ୍ୟୁତ୍ଚୁମ୍ବକୀୟ ସ୍ଥିତି ସହିତ ନିରନ୍ତର କ୍ରିୟା କରିଥାଏ ।