ଭାରତର ଇତିହାସରେ କିଛି ତାରିଖ ଅମର, ଦେଶର ସ୍ୱାଧୀନତା ପାଇଁ କରାଯାଇଥିବା ସଂଘର୍ଷ ଏବଂ ବଳିଦାନକୁ ଜୀବିତ ରଖିଥାଏ। ଏହି ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଆଜିର ଦିନଟି ବହୁତ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ। ସଂଗ୍ରାମୀଙ୍କ ସାହସ ସହିତ, ସେମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିବା ପ୍ରେରଣାଦାୟକ ସ୍ଲୋଗାନ, କବିତା ଏବଂ ଗୀତଗୁଡ଼ିକୁ ମଧ୍ୟ ଆମ ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମରେ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ବୋଲି ବିବେଚନା କରାଯାଏ।
“ଇଙ୍କିଲାବ୍ ଜିନ୍ଦାବାଦ” ରୁ “ଭାରତ ମାତା କି ଜୟ” ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ, ଏହି ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକ ଆଜି ମଧ୍ୟ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଭାରତୀୟଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଗର୍ବ ସୃଷ୍ଟି କରେ। ଏହି କ୍ରମରେ, “ବନ୍ଦେ ମାତରମ୍” ଶୀର୍ଷରେ ରହିଛି। ଏହି ଗୀତଟି ବଙ୍କିମ ଚନ୍ଦ୍ର ଚାଟାର୍ଜୀଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ରଚିତ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ପରେ ଏହା ଭାରତର ଜାତୀୟ ସଙ୍ଗୀତ ପାଲଟିଥିଲା। ଆପଣ ଜାଣି ଗର୍ବ କରିବେ ଯେ ଆଜି ଏହି ମହାନ ରଚନାର ୧୫୦ତମ ବାର୍ଷିକୀ। ଏହି ଅବସରରେ, ଆମେ ଜାଣିବା ଯେ ଏହି ଦେଶାତ୍ମବୋଧକ ଗୀତ କିପରି ଜନ୍ମ ନେଇଥିଲା।
ବନ୍ଦେ ମାତରମ୍: ରଚନା ପାଇଁ ପ୍ରେରଣା
ଭାରତ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନ ଅଧୀନରେ ଥିବା ସମୟରେ ବଙ୍କିମ ଚନ୍ଦ୍ର ଚାଟାର୍ଜୀ ସରକାରୀ ଚାକିରି କରୁଥିଲେ। ଏହି ସମୟରେ, ବ୍ରିଟିଶ ସରକାର ଭାରତରେ ବିଦେଶୀ ଗୀତ “ଗଡ୍ ସେଭ୍ ଦି କୁଇନ୍” ଗାଇବା ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ କରି ଏକ ଆଦେଶ ଜାରି କରିଥିଲେ। ବ୍ରିଟିଶ ସରକାରଙ୍କ ଏହି ଜିଦ୍ଖୋର ନିଷ୍ପତ୍ତିକୁ ବଙ୍କିମ ଚନ୍ଦ୍ର ଚାଟାର୍ଜୀ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବରେ ଗ୍ରହଣୀୟ ନଥିଲେ। ଭାରତୀୟ ମାଟିରେ ଜଣେ ବିଦେଶୀ ଶାସକଙ୍କୁ ପ୍ରଶଂସା କରୁଥିବା ଗୀତ ଗାଇବା ତାଙ୍କ ପାଇଁ ଅସହ୍ୟ ଥିଲା। ପ୍ରତିବାଦ ଏବଂ ଜାତୀୟ ଗର୍ବର ଏହି ଭାବନା ବଙ୍କିମ ଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ “ବନ୍ଦେ ମାତରମ୍” ଗୀତ ରଚନା କରିବାକୁ ପ୍ରେରଣା ଦେଇଥିଲା।
ଏହି ଗୀତଟି ଦେଶପ୍ରେମ ଏବଂ ସଂଘର୍ଷର ପ୍ରତୀକ ପାଲଟିଗଲା
ବ୍ରିଟିଶ ସରକାରଙ୍କ ଏହି ପଦକ୍ଷେପରେ ବିରକ୍ତ ହୋଇ, ସେ ଏପରି ଏକ ଗୀତ ଲେଖିବାକୁ ସଂକଳ୍ପ ନେଇଥିଲେ ଯାହା କେବଳ ଭାରତ ଭୂମିକୁ ଗୌରବାନ୍ୱିତ କରିବ। ଏହି ସଂକଳ୍ପ ପୂରଣ କରି ସେ ୧୮୭୬ ମସିହାରେ “ବନ୍ଦେ ମାତରମ୍” କବିତା ରଚନା କରିଥିଲେ। ଦେଶପ୍ରେମରେ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ଏହି କବିତାଟି ପ୍ରଥମେ ତାଙ୍କ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଉପନ୍ୟାସ “ଆନନ୍ଦ ମଠ” ରେ ପ୍ରକାଶିତ ହୋଇଥିଲା। ଏହି ଅମର କୃତି ସେ ସମୟର ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଅପାର ଶକ୍ତି ଏବଂ ଉତ୍ସାହର ଉତ୍ସ ପାଲଟିଥିଲା।
ଜାତୀୟ ଗୀତର ଐତିହାସିକ ଗୁରୁତ୍ୱ
ବଙ୍କିମ ଚନ୍ଦ୍ର ଚାଟାର୍ଜୀ ୧୮୭୬ ମସିହାରେ ଏହି କବିତା ରଚନା କରିଥିଲେ। ଗୀତର ପ୍ରଥମ ଦୁଇଟି ଅନୁଚ୍ଛେଦ ସଂସ୍କୃତରେ ଥିଲା, ଯେତେବେଳେ ବାକି ସବୁ ବଙ୍ଗଳାରେ ରଚିତ ହୋଇଥିଲା। ମହାନ କବି ରବିନ୍ଦ୍ରନାଥ ଟାଗୋରଙ୍କୁ ଏହି ଗୀତକୁ ଏହାର ସ୍ୱର ଏବଂ ଲୟ ଦେବାର ଶ୍ରେୟ ଦିଆଯାଏ, ଏବଂ ସେ ପ୍ରଥମେ ୧୮୯୬ ମସିହାରେ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସର କଲିକତା ଅଧିବେଶନରେ ଏହାକୁ ଗାଇଥିଲେ। ପରେ, ଅରବିନ୍ଦ ଘୋଷ ଏହାକୁ ଇଂରାଜୀରେ ଅନୁବାଦ କରିଥିଲେ ଏବଂ ଆରିଫ୍ ମହମ୍ମଦ ଖାନ ଏହାକୁ ଉର୍ଦ୍ଦୁରେ ଅନୁବାଦ କରିଥିଲେ।
ସ୍ୱାଧୀନତା ପରେ, ଜାନୁଆରୀ ୨୪, ୧୯୫୦ ରେ, ଜାତୀୟ ସଙ୍ଗୀତ (ଜନ ଗଣ ମନ) ସହିତ ବନ୍ଦେ ମାତରମ୍ କୁ ଭାରତର ଜାତୀୟ ଗୀତର ସମ୍ମାନଜନକ ମର୍ଯ୍ୟାଦା ଦିଆଯାଇଥିଲା। ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ ସରକାରୀ ସୂଚନା ଅନୁଯାୟୀ, ଜାତୀୟ ଗୀତକୁ ଜାତୀୟ ସଙ୍ଗୀତ ପରି ସମାନ ସମ୍ମାନ ଏବଂ ମର୍ଯ୍ୟାଦା ମିଳିଥାଏ।
